Αύξηση 6,6% καταγράφουν οι δαπάνες των ελληνικών νοικοκυριών σε προϊόντα και υπηρεσίες το 2021 σε σύγκριση με το 2020, με την αύξηση να ενσωματώνει και το άνοιγμα της οικονομίας μετά την άρση των περιορισμών της πανδημίας, αλλά και την αύξηση του πληθωρισμού το δεύτερο μισό του προηγούμενου χρόνου.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ., η μέση ετήσια δαπάνη των νοικοκυριών για αγορές κατά το έτος 2021 ανήλθε στα 17.037,48 ευρώ (1.419,79 το μήνα), καταγράφοντας αύξηση σε τρέχουσες τιμές 6,6% και σε σταθερές τιμές 1,4% σε σχέση με το 2020, όταν η μέση ετήσια δαπάνη των νοικοκυριών έφτανε τα 16.797 ευρώ σε ετήσια βάση, που αντιστοιχεί σε μηνιαίες δαπάνες 1.397,6 ευρώ. Η μέση ετήσια δαπάνη για κάθε άτομο το 2021 ανήλθε στα 6.669,00 ευρώ, καταγράφοντας αύξηση 6,6% (413,40 ευρώ ετησίως) σε σύγκριση με το 2020, ενσωματώνοντας και την επιπλέον δαπάνη λόγω αύξησης του πληθωρισμού.
Συμπεράσματα
Μια πρώτη παρατήρηση από το ιστορικό στις δαπάνες των νοικοκυριών που παραθέτει η ΕΛ.ΣΤΑΤ. είναι η μεγάλη και οριζόντια μείωση των εισοδημάτων κατά τα χρόνια της κρίσης. Τούτο με δεδομένο ότι το 2008 η μέση ετήσια δαπάνη των νοικοκυριών για αγαθά και υπηρεσίες ήταν 33,3% υψηλότερη, φτάνοντας σε ετήσια βάση τα 25.440 ευρώ και σε μηναία βάση τα 2.120,40 ευρώ.
* Τα νοικοκυριά που διαμένουν σε ενοικιασμένη κατοικία δαπανούν το 18,9% του προϋπολογισμού τους κατά μέσο όρο για ενοίκιο.
* Το μερίδιο της μέσης δαπάνης για είδη διατροφής κα μη οινοπνευματώδη ποτά και στέγαση των νοικοκυριών του φτωχότερου 20% του πληθυσμού ανέρχεται στο 58,1% των δαπανών, ενώ το αντίστοιχο μερίδιο του πλουσιότερου 20% του πληθυσμού ανέρχεται στο 36,3%.
Πού ξοδεύουμε
Με βάση την έρευνα, το μεγαλύτερο μερίδιο των δαπανών του μέσου προϋπολογισμού των νοικοκυριών σε τρέχουσες τιμές, σχεδόν το 50%, καταναλώνεται σε διατροφή, στέγαση και μεταφορές. Ειδικότερα:
* Οι δαπάνες σε είδη διατροφής και μη οινοπνευματώδη ποτά φτάνουν το 22,0%.
* Οι δαπάνες για στέγαση το 14,7%.
* Οι δαπάνες για μεταφορές το 12,7% του συνόλου.
* Το μικρότερο μερίδιο των δαπανών (3,4%) αντιστοιχεί στις υπηρεσίες εκπαίδευσης.
Οι μεγαλύτερες αυξήσεις δαπανών βρίσκονται σε κατηγορίες αγαθών και υπηρεσιών που σχετίζονται με τον περιορισμό της πανδημίας. Συγκεκριμένα:
* Οι δαπάνες για αναψυχή και πολιτισμό 15,1%.
* Οι δαπάνες σε είδη ένδυσης και υπόδησης κατά 14,6%.
* Η μικρότερη ποσοστιαία αύξηση παρουσιάζεται στα είδη διατροφής και μη οινοπνευματώδη ποτά (1,3%), καθώς τα καταστήματα τροφίμων λειτουργούσαν κανονικά και κατά τη διάρκεια των περιορισμών. Αντίθετα, μείωση κατά 3,8% παρουσιάστηκε μόνο στις υπηρεσίες εκπαίδευσης.
Διατροφή
Οσον αφορά στις δαπάνες για είδη διατροφής και μη οινοπνευματώδη ποτά, σε σχέση με την προηγούμενη έρευνα (2020), αύξηση της μέσης μηνιαίας δαπάνης (τρέχουσες τιμές) παρατηρείται στα παρακάτω είδη:
* καφές, τσάι και κακάο (8,2%)
* λοιπά είδη διατροφής (4,6%)
* φρούτα (3,9%)
* γαλακτοκομικά προϊόντα και αβγά (3,8%)
* λαχανικά (2,9%)
* ψάρια (2,0%)
* κρέας (1,2%)
Μείωση της μέσης μηνιαίας δαπάνης (τρέχουσες τιμές) παρατηρείται στα παρακάτω είδη:
* έλαια και λίπη (-6,7%)
* ζάχαρη, μαρμελάδες, μέλι, σιρόπια, σοκολάτα (-6,1%) και
* μεταλλικά νερά, αναψυκτικά, χυμοί φρούτων και λαχανικών (-0,9%).
Σύγκριση με το 2008
Αναφορικά με τις τρέχουσες τιμές του έτους 2021, παρατηρείται μείωση της μέσης μηνιαίας δαπάνης των νοικοκυριών κατά 33,3% σε σχέση με το έτος 2008. Αναλυόμενη σε αγαθά και υπηρεσίες, η μεγαλύτερη μείωση παρατηρείται στη δαπάνη για είδη ένδυσης και υπόδησης (-59,1%). Η μικρότερη μείωση (-10,4%) παρατηρείται στα είδη διατροφής και στα μη οινοπνευματώδη ποτά.
Αντίθετα, σε σύγκριση με το 2008, κατά το 2021, ως ποσοστά της μηνιαίας δαπάνης, αύξηση καταγράφουν:
* Τα είδη διατροφής κατά 5,6 ποσοστιαίες μονάδες
* Η στέγαση κατά 2,9 ποσοστιαίες μονάδες
* Η Υγεία κατά 1,4 ποσοστιαίες μονάδες
* Τα οινοπνευματώδη ποτά και ο καπνός κατά 0,7 ποσοστιαίες μονάδες
* Η εκπαίδευση κατά 0,3 ποσοστιαίες μονάδες
Αντιθέτως, μείωση κατά 3,2% παρατηρείται στα ποσοστά της δαπάνης για τα είδη ένδυσης και υπόδησης και κατά 2,0 ποσοστιαίες μονάδες στα ποσοστά της δαπάνης για εστιατόρια, καφενεία και ξενοδοχεία.
Ακριβότερη κατά 27% η ζωή στην πόλη
Ανεξάρτητα από το είδος και τα μέλη του νοικοκυριού, η μεγαλύτερη μέση μηνιαία δαπάνη αφορά σε είδη διατροφής και μη οινοπνευματώδη ποτά και ακολουθούν οι δαπάνες για στέγαση και μεταφορές.
Οι διαφορές από νοικοκυριό σε νοικοκυριό εντοπίζονται στα εξής σημεία:
* Τα νοικοκυριά με υπεύθυνο οικονομικά μη ενεργό ή άνεργο δαπανούν κατά μέσο όρο το 72,4% της μέσης μηνιαίας δαπάνης των νοικοκυριών της χώρας, ενώ αυτά με υπεύθυνο αυτοαπασχολούμενο με μισθωτούς το 222,7% αυτής.
Η μέση μηνιαία δαπάνη διαφέρει ανάλογα με την ηλικία του υπευθύνου του νοικοκυριού, με τα νοικοκυριά με υπεύθυνο ηλικίας 35-44 ετών να δαπανούν κατά μέσο όρο περισσότερα. Πιο συγκεκριμένα, τα νοικοκυριά αυτά δαπανούν κατά μέσο όρο το 129,4% της μέσης μηνιαίας δαπάνης των νοικοκυριών της χώρας. Τα νοικοκυριά με τη μικρότερη ποσοστιαία συμμετοχή (60,2%) για το 2021 ήταν αυτά με υπεύθυνο ηλικίας 75 ετών και άνω.
Τόπος διαμονής
Ανάλογα με τον τόπο διαμονής (αστική, ημιαστική, αγροτική περιοχή) και το αν η διαμονή βρίσκεται σε μεγάλα αστικά κέντρα ή επαρχιακές πόλεις, οι μέσες μηνιαίες δαπάνες είναι μεγαλύτερες στα αστικά κέντρα και στις αγροτικές περιοχές σημαντικά μικρότερες.
Ειδικότερα, τα νοικοκυριά που διαμένουν σε αγροτικές περιοχές δαπανούν κατά μέσο όρο 1.105,47 ευρώ το μήνα, ενώ αυτά που διαμένουν σε αστικές περιοχές 1.514,96 ευρώ. Επομένως, τα νοικοκυριά που διαμένουν σε αγροτικές περιοχές δαπανούν κατά μέσο όρο 27,0% λιγότερο από τα νοικοκυριά που διαμένουν σε αστικές περιοχές λόγω μεγαλύτερης αυτάρκειας κυρίως σε είδη διατροφής.
Τα νοικοκυριά που διαμένουν στην Περιφέρεια Αττικής δαπανούν κατά μέσο όρο το 115,6% της μέσης μηνιαίας δαπάνης των νοικοκυριών της χώρας, ενώ αυτά που διαμένουν στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας το 71,8% αυτής.
Τα νοικοκυριά που διαμένουν στην Περιφέρεια Αττικής αύξησαν τις δαπάνες τους κατά μέσο όρο κατά 7,0%, ενώ αυτά που διαμένουν στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας κατά 3,2%.
Οι συνθήκες διαβίωσης
Από τα στοιχεία της έρευνας προκύπτει ότι τα νοικοκυριά διαθέτουν σχεδόν στο σύνολό τους έγχρωμη τηλεόραση και κινητό και σχεδόν 8 στους 10 έχουν αποκτήσει ηλεκτρονικό υπολογιστή με πρόσβαση στο Ιντερνετ. Αναλυτικότερα, τα νοικοκυριά της έρευνας διαθέτουν:
* Τηλεόραση έγχρωμη σε ποσοστό 99,5%
* Κινητό τηλέφωνο σε ποσοστό 94,3%
* Σταθερό τηλέφωνο σε ποσοστό 86,7%
* Προσωπικό ηλεκτρονικό υπολογιστή σε ποσοστό 76,1%
* Επιβατικό αυτοκίνητο Ι.Χ., τουλάχιστον ένα, σε ποσοστό 69,7%
* Πλυντήριο πιάτων σε ποσοστό 39,0%
* Καταψύκτη σε ποσοστό 33,5%
* Δεύτερη κατοικία σε ποσοστό 15,0%
* Κλειστό χώρο στάθμευσης σε ποσοστό 13,3%
* Χρησιμοποιούν την κεντρική θέρμανση (πετρέλαιο, φυσικό αέριο κ.λπ.) ως κύρια πηγή θέρμανσης σε ποσοστό 57,9%
«Σερφάρισμα»
Αύξηση σημειώθηκε στον αριθμό των νοικοκυριών που διαθέτουν προσωπικό υπολογιστή με πρόσβαση στο Διαδίκτυο κατά 7,7%, καταψύκτη κατά 4,0%, επιβατικό αυτοκίνητο κατά 3,6%, πλυντήριο πιάτων κατά 2,1% και κινητό τηλέφωνο κατά 0,5%
Το μεγαλύτερο ποσοστό των νοικοκυριών της έρευνας (58,5%) μένουν σε κατοικία με εμβαδό από 61 έως 100 τετραγωνικά μέτρα και ένας στους τέσσερις (ποσοστό 26,1%) μένει σε σπίτι με εμβαδό πάνω από 100 τ.μ. Το 12,6% μένει σε σπίτι από 41 έως 60 τ.μ., ενώ το 3,1% μένει σε σπίτι μέχρι και 40 τετραγωνικά μέτρα.
Οι 4 στους 10 (ποσοστό 44,3%) μένουν σε σπίτι τριών δωματίων, ένας στους τέσσερις (ποσοστό 24,9%) σε σπίτι τεσσάρων δωματίων, ενώ ένα ποσοστό 6,2% κατοικεί σε σπίτι πέντε δωματίων και το 1,2% σε σπίτι με 6 δωμάτια και πάνω. Ενα αξιόλογο ποσοστό 18,2% μένει σε σπίτι δύο δωματίων, ενώ το 3,1% μένει σε κατοικία με ένα δωμάτιο.