Ακόμη και η φωνή του Κρεμλίνου, ο Ντμίτρι Πέσκοφ, δεν μπόρεσε να μην παραδεχθεί ότι η ρωσική οικονομία υφίσταται «πάρα πολύ σοβαρά πλήγματα» από τις δυτικές κυρώσεις. Μιλώντας σε ξένους δημοσιογράφους ο συνεργάτης του Βλαντιμίρ Πούτιν δεν ξεχείλιζε ακριβώς από αυτοπεποίθηση περιγράφοντας τη ρωσική αντίδραση: «Υπάρχει κάποιο περιθώριο ασφάλειας, κάποιο δυναμικό, υπάρχουν κάποια σχέδια, συνεχίζουμε να τα επεξεργαζόμαστε»
Η καταιγιστική αλληλουχία των γεγονότων δεν επιτρέπει στους Ρώσους ιθύνοντες κάτι περισσότερο από σκεπτικισμό για την αποκοτιά τους να επιτεθούν στην Ουκρανία, βάζοντάς τα με τις ισχυρότερες οικονομίες της Γης. Πριν από τη συνέντευξη Πέσκοφ, ο Τζο Μπάιντεν διαβεβαίωνε το Κογκρέσο πως η ρωσική οικονομία ήδη παραπαίει από τα χτυπήματα, ενώ η μεγαλύτερη ρωσική τράπεζα και βασικός δανειστής της Ρωσίας, η Sberbank, εκδιώκετο από την Ευρώπη, με εξαίρεση την Ελβετία, καθώς οι ρυθμιστικές Αρχές της Αυστρίας έκλεισαν τη βιεννέζικη έδρα της θυγατρικής της στην Ε.Ε. Νωρίτερα η ΕΚΤ πρόβλεψε ότι η Sberbank κινδυνεύει να χρεοκοπήσει λόγω του bank run των καταθετών της, με αφορμή τον «πάγο» που έβαλε η Δύση στο ρωσικό χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Οι τραπεζικές κυρώσεις αποτελούν μέρος ενός ευρύτερου πακέτου μέτρων που έλαβε το δυτικό στρατόπεδο ενάντια σε μια οικονομία στο μέγεθος της ρωσικής, κάτι χωρίς προηγούμενο στην πρόσφατη Ιστορία. Γαλλικοί κύκλοι υπολογίζουν ότι «πάγωσαν» συνολικά ρωσικά περιουσιακά στοιχεία ύψους 1 τρισ. δολαρίων, συμπεριλαμβανομένου περίπου του 50% των πολεμικών αποθεματικών της Μόσχας.
Στην έξοδο
Το κρύο αίσθημα της μοναξιάς σε μια παγκοσμιοποιημένη διεθνή οικονομία διαπερνά ήδη τη ραχοκοκαλιά των περαστικών στα τείχη του Κρεμλίνου και την Κόκκινη Πλατεία. Η Apple, η Εxxon Mobil, η Ford, η Βοeing, η Αirbus, η Shell, η BP, η νορβηγική Equinor, η Τotal, το φημισμένο κρατικό ταμείο της Νορβηγίας, ευρωπαϊκές, αμερικανικές και ιαπωνικές αυτοκινητοβιομηχανίες, ναυτιλιακά γραφεία, λογιστικά γραφεία, δικηγορικές εταιρίες και πλήθος επιχειρήσεων διαφόρων κλάδων διακόπτουν ή αναστέλλουν τη δράση τους στη Ρωσία μετά την ουκρανική εισβολή.
Προσπαθώντας να συγκρατήσει το… τσουνάμι η ρωσική κυβέρνηση διπλασίασε τα επιτόκια στο 20% μέσω της κεντρικής τράπεζας, περιόρισε στις 10.000 δολάρια το συνάλλαγμα που επιτρέπεται να βγάλει κάθε Ρώσος στο εξωτερικό (πώς να πάει, άλλωστε, με τους εναέριους αποκλεισμούς που επιβλήθηκαν δυτικά των ρωσονατοϊκών συνόρων…), απαγόρευσε στους Ρώσους χρηματιστές να ρευστοποιούν περιουσιακά στοιχεία ξένων εταιριών, έβαλε πρακτικά λουκέτο στο χρηματιστήριο της Μόσχας και επέβαλε στους Ρώσους εξαγωγείς να ανταλλάξουν το 80% του εισρέοντος συναλλάγματός τους με ρούβλια.
Παρ’ όλα αυτά, οι προβλέψεις είναι δυσοίωνες: «Οι συνθήκες στο ρωσικό χρηματοπιστωτικό σύστημα και την ευρύτερη οικονομία θα επιδεινωθούν τις προσεχείς ημέρες και εβδομάδες. Αφενός, επειδή θα διαφανούν οι συνέπειες των πρώτων κυρώσεων και, αφετέρου, από τη σωρευτική ισχύ εκείνων που αναπόφευκτα θα ακολουθήσουν», υπογράμμισε σε ανάλυσή του ο ανώτερος οικονομολόγος της Berenberg, Κάλουμ Πίκερινγκ. «Για το προβλεπτό μέλλον», συμπλήρωσε, «η Ρωσία θα μείνει απομονωμένη από τον δυτικό κόσμο και τις μεγάλες διεθνείς αγορές».
Μολονότι το ρωσικό φυσικό αέριο εξακολουθεί να ρέει προς την Ευρώπη, η Μόσχα θα δυσκολεύεται ολοένα περισσότερο να πουλήσει φορτία ρωσικού αργού πετρελαίου σε trades και διυλιστήρια, που φοβούνται δικαιολογημένα ότι κινδυνεύουν να πιαστούν στον ιστό των δυτικών κυρώσεων. Εξίσου σκεπτικοί είναι οι εφοπλιστές δεξαμενοπλοίων που θα μπαίνουν στη Μαύρη Θάλασσα.
«Θηλιά» για τους πολίτες
Εκτός από τους Ρώσους «ολιγάρχες», που βλέπουν τα κέρδη της 30ετούς, μετασοβιετικής περιόδου να κινδυνεύουν να εξανεμιστούν μέσα σε μερικές εβδομάδες και τους ίδιους να διώκονται «από χωρίου εις χωρίον», με τα πολυτελή τους γιοτ να αποτελούν αντικείμενο κατάσχεσης σε ΗΠΑ-Ευρώπη, περισσότερο έχουν ήδη αρχίσει να υποφέρουν οι απλοί πολίτες. Οι πιο εύποροι τρέχουν να αγοράσουν χρυσό, κοσμήματα και ρολόγια, καθώς το ρούβλι χάνει διαρκώς την αξία τους. Ηδη παρατηρούνται ουρές στα ΑΤΜs και προβλήματα στη χρήση πιστωτικών καρτών. Οικιακές συσκευές, δυτικά ρούχα και παπούτσια γίνονται και πάλι δυσεύρετα αγαθά, όπως συνέβαινε την εποχή της Σοβιετικής Ενωσης. Αναλυτές προβλέπουν διψήφιο ποσοστό ύφεσης, εάν συνεχιστεί μέχρι το τέλος του 2022 αυτή η κατάσταση.
Στο μεταξύ, ο τουρισμός καταγράφει εντυπωσιακή μείωση κρατήσεων έως και 70%. Οσοι θέλουν εξωτικές διακοπές πάση θυσία θα πρέπει να καταφύγουν σε μετρητά, καθώς πολλές ρωσικές τράπεζες έχουν αποκλειστεί από το διεθνές σύστημα πληρωμών SWIFT. Στην Ταϊλάνδη, για παράδειγμα, κάποια νοσοκομεία έχουν ανακοινώσει ότι δεν περιθάλπουν Ρώσους τουρίστες, παρά μόνο έναντι μετρητών. Η οικονομική «Vedomosti» επισημαίνει ότι οι κυρώσεις έχουν πλήξει, κυρίως, τη μεσαία τάξη. Σε κάποια εστιατόρια της Μόσχας οι κρατήσεις έχουν μειωθεί κατά 60% τις τελευταίες ημέρες. Οπως χαρακτηριστικά επισημαίνει ένας ψυχολόγος σε ρωσική εφημερίδα, «παλαιότερα επικρατούσε η εντύπωση ότι η επιβολή κυρώσεων είναι κάτι που αφορά αποκλειστικά την ελίτ, αλλά τώρα διαπιστώνουμε ότι μας αφορά όλους». Μιλώντας δε στην «Kommersant» ο οικονομικός αναλυτής Σεργκέι Ούτκιν προειδοποιεί ότι «οικονομικές απώλειες θα είναι τεράστιες» και ότι «απειλείται ο τρόπος ζωής ολόκληρων κοινωνικών στρωμάτων». Οι αιθουσάρχες, που τα προηγούμενα χρόνια εξασφάλιζαν το 70% των εισπράξεών τους με δυτικές παραγωγές, κάνουν λόγο για ισόποσες απώλειες εσόδων. Εάν η κατάσταση δεν βελτιωθεί μέχρι τον Μάιο, πολλοί θα αναγκαστούν να βάλουν λουκέτο.
Υστατη λύση
Μια λύση απελπισίας για τον Πούτιν θα ήταν να… μαντρώσει τους «ολιγάρχες» και να τους πείσει να δώσουν ένα μέρος των υπέρογκων περιουσιών τους στη δοκιμαζόμενη πατρίδα (άλλωστε, την προηγούμενη δεκαετία υπολογίστηκε ότι 110 άνθρωποι κρατούν το 35% του πλούτου όλης της Ρωσίας). Αυτό έκανε ο πρίγκιπας Σαλμάν στη Σαουδική Αραβία με τους δικούς του «κληρονομικούς πετρελαιάδες» και αυτό (απείλησε ότι) θα κάνει ο νέος πρόεδρος του Καζακστάν, Κασίμ-Τζομάρτ Τοκάγιεφ. Με τη διαφορά ότι οι Ρώσοι μεγιστάνες έχουν τον περισσότερο πλούτο τους στο εξωτερικό και αυτό είναι ένα πρόβλημα…