Θερμικές κάμερες, αισθητήρες-ανιχνευτές καπνού με… αλγόριθμο θα εντοπίζουν έγκαιρα τις φωτιές που ξεσπούν σε μικτές ζώνες «συνύπαρξης» δάσους και αστικού ιστού και θα «συλλαμβάνουν» ύποπτους και επίδοξους εμπρηστές.
Αυτό είναι το επόμενο προληπτικό βήμα που επεξεργάζεται το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας για την έγκαιρη προειδοποίηση πυρκαγιάς, την άμεση ενεργοποίηση των πυροσβεστικών δυνάμεων και την απομάκρυνση των πολιτών. Εμπόδια στο «χτίσιμο» πρόληψης και έγκαιρης επέμβασης, η καθυστέρηση στη δημιουργία του αλγόριθμου τεχνητής νοημοσύνης, προκειμένου να αποφευχθούν οι «λάθος συναγερμοί», και κυρίως η νομοθεσία προστασίας προσωπικών δεδομένων. Η δημιουργία αυτού του συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης μπορεί να λειτουργήσει σημαντικά για την αποφυγή τραγωδιών όπως στο Μάτι, αλλά και καταστροφικών πυρκαγιών σαν αυτή της Πεντέλης, της Ανω Γλυφάδας, του Διονύσου πέρυσι και άλλων παρόμοιων.
Ο αλγόριθμος τεχνητής νοημοσύνης θα είναι έτοιμος τους επόμενους δύο μήνες, προκειμένου να σταματήσει τα «FALSE ALARM», δηλαδή τους «λάθος συναγερμούς», καθώς σήμερα μπορεί οι 8 στις 10 ειδοποιήσεις να είναι ψευδείς, κάτι που θα προκαλούσε άσκοπες κινητοποιήσεις. Παράλληλα χρειάζεται σχετικό νομοθέτημα που θα ξεπερνά τα εμπόδια του νόμου περί παραβίασης προσωπικών δεδομένων, για λόγους δημόσιας ασφάλειας, κινδύνου ζωής πολιτών, αποτροπής καταστροφής δασών και περιουσιών.
Πάρνηθα
Παρόμοιο σύστημα «έξυπνης» πυρανίχνευσης έχει τοποθετηθεί πιλοτικά σε 135 πυλώνες του ΑΔΜΗΕ, στην Πάρνηθα, με 540 αισθητήρες, που θα προειδοποιούν την Πυροσβεστική Υπηρεσία για πιθανή εκδήλωση πυρκαγιάς στο δάσος της Πάρνηθας. Αυτό το πιλοτικό έργο, εκτός από τους 540 αισθητήρες ανίχνευσης καπνών, περιλαμβάνει την τοποθέτηση οπτικών και θερμικών καμερών πανοραμικής λήψης σε 135 πυλώνες του ΑΔΜΗΕ, που θα καλύπτουν δεκάδες χιλιάδες στρέμματα στην ευρύτερη περιοχή της Πάρνηθας.
Σε συνδυασμό με τους αισθητήρες, οι οπτικές κάμερες θα μεταδίδουν ζωντανή εικόνα κατά τη διάρκεια της ημέρας, ενώ οι θερμικές κάμερες θα ειδοποιούν για πιθανή έναρξη πυρκαγιάς και κατά τις νυχτερινές ώρες. Τα δεδομένα θα μεταδίδονται με μεγάλη γεωγραφική ακρίβεια μέσω δικτύου LoRa και ευρυζωνικού δικτύου κινητής τηλεφωνίας τέταρτης γενιάς (4G). Το σύστημα έχει σχεδιαστεί από την Grid Telecom, θυγατρική εταιρία του ΑΔΜΗΕ στον κλάδο των τηλεπικοινωνιών, και είναι ενεργειακά αυτόνομο, καθώς τροφοδοτείται αποκλειστικά με ηλιακή ενέργεια. Η λειτουργία του νέου αυτού συστήματος, ακόμη και στην πιλοτική της φάση, σύμφωνα με τον ΑΔΜΗΕ, αναμένεται να διευκολύνει σημαντικά το δύσκολο έργο των δυνάμεων πυρόσβεσης και να ενισχύσει την ικανότητά τους για ταχεία και αποτελεσματική παρέμβαση σε νέες εστίες δασικών πυρκαγιών, καθώς μία μεγάλη δασική έκταση με πυκνή βλάστηση θα επιτηρείται σε 24ωρη βάση.
Συστήματα Εγκαιρης Προειδοποίησης και απομακρύνσεις πολιτών με σχέδιο
Περίπου 6 με 8 ώρες πριν από την εκδήλωση των έκτακτων καιρικών φαινομένων ευελπιστούν τα στελέχη της Πολιτικής Προστασίας να μπορούν να πραγματοποιούνται οι προληπτικές μετακινήσεις κατοίκων από τις περιοχές που κινδυνεύουν. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο μέσα στην επόμενη πενταετία αναμένεται να εγκατασταθούν πλήρως τα Συστήματα Εγκαιρης Προειδοποίησης (Early Warning Systems), τα οποία έρχονται για να προλάβουν νέες φυσικές καταστροφές με προβλέψεις καιρού σε παρόντα χρόνο (now casting weather).
Εναέρια απεικόνιση των ρεμάτων που χρειάζονται καθαρισμό, ειδικά συστήματα μέτρησης της στάθμης του νερού σε λεκάνες απορροής, ραντάρ-«μετεωρολογικοί σταθμοί» σε περιοχές-κλειδιά, με την τεχνογνωσία της ΕΜΥ, είναι μερικά από αυτά τα συστήματα, τα οποία θα επιτρέψουν την ταχύτερη λειτουργία του κρατικού μηχανισμού. Αυτό είναι και το στοίχημα του υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, το να είναι δηλαδή σε θέση να εφαρμόζει έγκαιρα τα σχέδια για την προληπτική μετακίνηση πολιτών που υπάρχουν από το 2008 και συνήθως «τρέχουν» την ώρα των φαινομένων και όχι πριν από την εμφάνισή τους.
«Είναι κάτι πρωτόγνωρο, αλλά γίνεται σε όλη την Ευρώπη. Δεν είναι απλοϊκός ο τρόπος, είναι απλός. Πρέπει να μάθουμε τον πολίτη να σκέφτεται», αναφέρουν υψηλόβαθμα στελέχη του υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, τονίζοντας τη σημασία της ενημέρωσης των πολιτών.
Προληπτικές μετακινήσεις
Μήνυμα από το 112, ειδοποίηση πόρτα πόρτα για προληπτική απομάκρυνση λόγω κινδύνου πυρκαγιάς, χαρτογραφημένες διαδρομές διαφυγής, προκαθορισμένα σημεία συνάντησης, λεωφορεία και μισθωμένα οχήματα με «αναμμένες» τις μηχανές για μαζικές μετακινήσεις κατοίκων σε ασφαλή σημεία, ξενοδοχεία και δημόσιοι χώροι, έτοιμοι για την υποδοχή πολιτών.
Με ενημέρωση πολιτών και προληπτικές μετακινήσεις πληθυσμού (relocation), επιχειρεί να αντιμετωπίσει τον άμεσο κίνδυνο πυρκαγιάς στις χαρακτηρισμένες «κόκκινες» περιοχές το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας. Αυτό φάνηκε σε έναν βαθμό στην Πεντέλη, όπου πυροσβέστες και αστυνομικοί απομάκρυναν περίπου 1.000 πολίτες από συγκεκριμένες περιοχές, που αριθμούσαν συνολικά περίπου 100.000 κατοίκους.
Οι διαδικασίες για τη μετακίνηση κατοίκων περιλαμβάνονται στον «Δάρδανο», το σχέδιο της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας για την πρόληψη, την αντιμετώπιση και τη διαχείριση των συνεπειών ακραίων φαινομένων. Την ευθύνη λήψης της απόφασης για την οργανωμένη απομάκρυνση των πολιτών, σύμφωνα με το άρθρο 108 του Ν. 4229/2014, αναφέρεται ρητά ότι την έχουν οι κατά τόπους δήμαρχοι και, αν η καταστροφή επηρεάζει πάνω από έναν δήμο, η απόφαση είναι του αρμόδιου περιφερειάρχη. Σε έναν συνδυασμό άρθρων, την απόφαση απομάκρυνσης μπορεί να λάβει ο γενικός γραμματέας Πολιτικής Προστασίας ή ο συντονιστής της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης έπειτα από σχετική εξουσιοδότηση.
Ο δήμαρχος, μαζί με τους επικεφαλής των φορέων που εμπλέκονται, πριν λάβει την απόφαση πρέπει να εξασφαλίσει τα παρακάτω:
- Τον αριθμό των ατόμων που πρέπει να απομακρυνθούν.
- Τον προσδιορισμό των μέσων μεταφοράς με βάση τον αριθμό των ατόμων.
- Τον αρχικό χώρο συγκέντρωσης των πολιτών.
- Το χρονικό διάστημα που απαιτείται για την ειδοποίηση των πολιτών (πόρτα πόρτα, ΜΜΕ, ραδιοφωνικοί σταθμοί).
- Τη δυνατότητα ελέγχου και διαχείρισης της κυκλοφορίας.
- Τη διασφάλιση των επικοινωνιών μεταξύ των φορέων.
- Την υποδοχή και τη φροντίδα των πολιτών.
- Το χρονικό διάστημα απομάκρυνσης από την περιοχή.
Αναζητούν τους εμπρηστές της Πεντέλης
Υποπτες κινήσεις αυτοκινήτων, μοτοσικλετών και πεζών αναζητούν τα στελέχη της Διεύθυνσης Αντιμετώπισης Εγκλημάτων Εμπρησμού του Πυροσβεστικού Σώματος, προκειμένου να επιβεβαιώσουν τις ενδείξεις εμπρησμού στην περιοχή της Πεντέλης.
Ψάχνουν βίντεο των υπόπτων από κάμερες ασφαλείας κατοικιών, ενώ λαμβάνουν καταθέσεις κατοίκων, όπως επίσης από κτηνοτρόφους και μελισσοκόμους της περιοχής, προκειμένου να διαπιστώσουν αν γίνονταν επικίνδυνες ενέργειες, που μπορεί να προκάλεσαν την καταστροφική πυρκαγιά. Δύο διαδρομές οδηγούν προς το σημείο έναρξης της πυρκαγιάς, με σχεδόν δύο εστίες ταυτόχρονα, και συγκεκριμένες οδοί που οδηγούν σε αυτές.
Τα σημεία εκκίνησης στη θέση Βαγιάτη είναι δυσπρόσιτα και η πρόσβαση γίνεται μόνο από κάποιους χωματόδρομους. Την ίδια ώρα αναμένεται να προβούν σε άρση απορρήτου και «σάρωση» των επικοινωνιών στην περιοχή, σε μια προσπάθεια εντοπισμού τηλεφωνικών συνδέσεων που ενεργοποιήθηκαν τα κρίσιμα χρονικά διαστήματα πριν και μετά την εκδήλωση της φωτιάς, στις 17.19, το απόγευμα της Τρίτης. Επισημαίνεται ότι δεν υπήρχαν πυλώνες της ΔΕΔΔΗΕ στα συγκεκριμένα σημεία, δεν εντοπίστηκε σκουπιδότοπος. Αποκλείστηκαν η αυτανάφλεξη και πιθανός φυσικός τρόπος έναρξης, όπως γυαλιά ή άλλα αντικείμενα που θα μπορούσαν να προκαλέσουν ανάφλεξη.