Η επίσκεψη της προέδρου της Βουλής των ΗΠΑ, Νάνσι Πελόζι στο νησί της Ταϊβάν έχει προκαλέσει οργή εκ μέρους της Κίνας και ανησυχία στη διεθνή κοινότητα, καθώς ο κινεζικός στρατός πραγματοποιεί ασκήσεις με πραγματικά πυρά κοντά στην Ταϊβάν. Τι σημαίνει όμως πραγματικά η επίσκεψη της Πελόζι για την Κίνα και πού εδράζεται η έχθρα της Κίνας με το νησί;
Οι σχέσεις μεταξύ Κίνας και Ταϊβάν είναι τεταμένες εδώ και 73 χρόνια – Συγκεκριμένα από τον ντε φάκτο χωρισμό τους το 1949, όταν ο κομμουνιστής ηγέτης Μάο Τσε Τουνγκ κήρυξε την ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας στο Πεκίνο, την 1η Οκτωβρίου. Τότε οι εθνικιστικές δυνάμεις υπό τον Τσανγκ Κάι-σεκ (1887-1975) κατέφυγαν στο νησί της Ταϊβάν (πρώην Φορμόζα) όπου και σχημάτισαν δική τους κυβέρνηση στις 7 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους, απαγορεύοντας κάθε σχέση ανάμεσα στο νησί (επισήμως Δημοκρατία της Κίνας) με την κομμουνιστική Κίνα.
Τον Δεκέμβριο γίνονται και οι πρώτες απόπειρες της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας να καταλάβει τις νησίδες Κεμόι και Ματσού. Την επόμενη χρονιά, το 1950, η Ταϊβάν γίνεται σύμμαχος των ΗΠΑ, που βρίσκονται σε πόλεμο με την Κίνα στην Κορέα.
Η έδρα στον ΟΗΕ δίδεται στο Πεκίνο
Στις 5 Οκτωβρίου 1971, η έδρα της Κίνας στον ΟΗΕ, την οποία έχει καταλάβει η Ταϊβάν, δίδεται στο Πεκίνο.
Από τότε, οι ΗΠΑ έχουν υιοθετήσει την λεγόμενη πολιτική «στρατηγικής ασάφειας» απέναντι στην Ταϊβάν, αποφεύγοντας να ξεκαθαρίσουν αν θα επενέβαιναν στρατιωτικά, εάν η Ταϊβάν υφίστατο εισβολή. Πάντως, η Ουάσιγκτον παραμένει μέχρι σήμερα ο ισχυρότερος σύμμαχος της Ταϊβάν και ο πρώτος προμηθευτής στρατιωτικού υλικού.
Αντιαποσχιστικός νόμος
Το 1987 σημειώνεται μια μικρή βελτίωση των σχέσεων Κίνας – Ταϊβάν. Στις 2 Νοεμβρίου, οι Ταϊβανέζοι αποκτούν άδεια να μεταβαίνουν στην ηπειρωτική Κίνα για οικογενειακές συναντήσεις, γεγονός που ανοίγει τον δρόμο στις εμπορικές ανταλλαγές. Το 1991, η Ταϊπέι ανακαλεί τις ρυθμίσεις που επιβάλλουν κατάσταση πολέμου με την Κίνα.
Στις 14 Μαρτίου 2005 το Πεκίνο υιοθετεί αντιαποσχιστικό νόμο που προβλέπει την χρήση «μη ειρηνικών» μέσων σε περίπτωση που η Ταϊβάν κηρύξει την ανεξαρτησία της.
Νέες προσπάθειες για διάλογο, αλλά και νέες εντάσεις
Το 2008, Πεκίνο και Ταϊπέι επαναλαμβάνουν τον διάλογο που διακόπηκε το 1995. Το 2010, υπογράφουν συμφωνία-πλαίσιο οικονομικής συνεργασίας και ακολουθεί τετραετής διακυβερνητικός διάλογος.
Το 2016, η Τσάι Ινγκ-γουέν, που προέρχεται από κόμμα που τάσσεται υπέρ της ανεξαρτησίας, αναλαμβάνει την προεδρία στην Ταϊβάν. Το Πεκίνο διακόπτει κάθε επικοινωνία με την Ταϊπέι, αφού η νέα κυβέρνηση δεν αναγνωρίζει την αρχή «της μίας Κίνας».
Το 2017, ο Ντόναλντ Τραμπ, ως πρόεδρος των ΗΠΑ, δίνει άδεια για μεγάλη κλίμακας πώληση όπλων στην Ταϊβάν. Τον επόμενο χρόνο, οι ΗΠΑ υιοθετούν νόμο που ενισχύει τους δεσμούς τους με την Ταϊβάν.
Το 2019, ο Σι Τζινπίνγκ δηλώνει ότι δεν θα απεμπολήσει την αρχή της προσφυγής στην στρατιωτική βία για την ανάκτηση της Ταϊβάν. Στην συνέχεια, προειδοποιεί την Ουάσινγκτον «να μην παίζει με την φωτιά» μετά την νέα πώληση όπλων στην Ταϊπέι. Θα ακολουθήσουν πολλές συμφωνίες πώλησης όπλων.
Τον Ιανουάριο 2020, η Τσάι Ινγκ-γουέν επανεκλέγεται και δηλώνει ότι η Ταϊβάν αποτελεί «χώρα per se».
Στις αρχές του Οκτωβρίου, ο Σι Τζινπίνγκ ζητεί από τον στρατό «να ετοιμασθεί για πόλεμο».
Ρεκόρ εναέριων εισόδων στην Ταϊβάν – Ένταση Κίνας και ΗΠΑ
Στις 12 Απριλίου 2021, 25 κινεζικά πολεμικά αεροσκάφη, αριθμός ρεκόρ που έκτοτε έχει ξεπεραστεί, εισέρχονται στην αναγνωριστική ζώνη αεροπορικής άμυνας της Ταϊβάν, σε απόσταση 200 χιλιομέτρων από τις ακτές του νησιού. Το 2021, συνολικά, περί τα 970 κινεζικά αεροσκάφη εντοπίζονται να πετούν στην ζώνη αυτή.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν δηλώνει στις 22 Οκτωβρίου ότι η Ουάσινγκτον είναι έτοιμη να υπερασπισθεί στρατιωτικά την Ταϊβάν σε περίπτωση επίθεσης εκ μέρους της Κίνας. Ωστόσο, ο Λευκός Οίκος ανακοινώνει ότι η πολιτική της «στρατηγικής ασάφειας» απέναντι στην Ταϊβάν παραμένει αμετάβλητη.
Στις 27 Οκτωβρίου, η Κίνα απορρίπτει αμερικανική πρόταση για «σημαντική συμμετοχή» της Ταϊβάν στον ΟΗΕ.
Την επομένη, η πρόεδρος της Ταϊβάν αναγνωρίζει δημόσια, για πρώτη φορά από το 1979, αμερικανική στρατιωτική παρουσία στο έδαφος της Ταϊβάν.
Στις 23 Μαΐου 2022, ο Τζο Μπάιντεν δηλώνει και πάλι έτοιμος να υπερασπισθεί την Ταϊβαν σε περίπτωση κινεζικής εισβολής, θεωρώντας ότι το Πεκίνο «φλερτάρει με τον κίνδυνο», πριν δώσει την διαβεβαίωση ότι οι ΗΠΑ δεν προτίθενται «καθόλου» να αλλάξουν πολιτική.
Το Πεκίνο απαντά με διείσδυση, την δεύτερη μεγαλύτερη αυτόν τον χρόνο, 30 αεροσκαφών στην αναγνωριστική ζώνη αεροπορικής άμυνας της Ταϊβάν.
Προειδοποιήσεις και απειλές
Στο τέλος του Ιουλίου, ο Σι Τζινπίνγκ προειδοποιεί και πάλι τον αμερικανό ομόλογό του «να μην παίζει με την φωτιά» σχετικά με την Ταϊβάν, την ώρα που το Πεκίνο απειλεί με «συνέπειες» αν η πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων Νάνσι Πελόζι πραγματοποιήσει το σχέδιό της να επισκεφθεί την Ταϊβάν.
Στις 2 Αυγούστου, η Κίνα προειδοποιεί ότι οι ΗΠΑ θα φέρουν την ευθύνη μιας τέτοιας επίσκεψης και θα πρέπει «να πληρώσουν το τίμημα». Εν αναμονή της πιθανής επίσκεψης, η Κίνα στέλνει 21 μαχητικά αεροσκάφη στην ADIZ (Ζώνη Αναγνώρισης Αεροπορικής Άμυνας) πάνω από τη νοτιοδυτική Ταϊβάν.
Αργότερα την ίδια ημέρα, η Νάνσι Πελόζι προσγειώνεται στο νησί. Το υπουργείο Άμυνας της Κίνας απαντά, ανακοινώνοντας τη διεξαγωγή ναυτικών και αεροπορικών στρατιωτικών ασκήσεων με πραγματικά πυρά σε έξι ζώνες γύρω από την Ταϊβάν. Από το περιθώριο της συνόδου της Ένωσης Χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN), ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών Γουάνγκ Γι προειδοποιεί ότι «αυτοί που προσβάλλουν την Κίνα θα πρέπει να τιμωρηθούν με αναπόφευκτο τρόπο».