Στο βιβλίο «Ζωή στη στάχτη – Μέρες και νύχτες Τραπεζούντας» του Μερκούριου Αυτζή, εκδόσεις Ψυχογιός, αναβιώνεται η ζωή μιας νεαρής γυναίκας η οποία εξιστορεί τους αγώνες των Ελλήνων του Πόντου να ζήσουν ειρηνικά σε μια εποχή που σημαδεύτηκε από πολέμους, διωγμούς, λεηλασίες, καταστροφές, προσφυγιά, στάχτη. Μεταφερόμαστε στην Τραπεζούντα, στις αρχές του 20ού αιώνα.
Η πόλη μοιάζει με πολύχρωμο μωσαϊκό. Στα σοκάκια της, πολιτισμοί, θρησκείες, ιδέες, όλα ζυμωμένα με το αίμα, τον ιδρώτα και τις μάχες χιλιάδων ψυχών. Και ενώ η Οθωμανική Αυτοκρατορία καταρρέει, Ελληνες, Τούρκοι και επισκέπτες κάθε φυλής πίνουν καφέ στο μεϊντάνι, συναλλάσσονται, λογομαχούν…
Η Λεϊλά, η «άγια σαλή» της πόλης, την ημέρα κινείται ανάμεσά τους και τους χλευάζει και τα βράδια, μεταμορφωμένη σε Αρσενία, τα βάζει με τους δαίμονες. Οι Νεότουρκοι, ίδιοι δαίμονες, κάνουν τα πάντα για να καθαρίσουν τον τόπο από τους χριστιανούς. Η Χρυσαυγή, στα δεκαπέντε της, αναστατώνεται όταν η Λεϊλά προφητεύει το μέλλον της. Το πρώτο σκίρτημα δεν θα αργήσει να έρθει, όταν στο πρόσωπο του Νικηφόρου θα γνωρίσει την αληθινή αγάπη. Οι δύο νέοι θα αρραβωνιαστούν, αλλά η μοίρα έχει άλλα σχέδια γι’ αυτούς.
Μέσα από αυτό το βιβλίο καλύψαμε ορισμένα κενά και ίσως και να δημιουργήσαμε ορισμένα καινούργια, μια και μιλάει για θέματα απαγορευμένα, αλλά και για τους συνδετικούς κρίκους που κράτησαν ενωμένους τους Πόντιους. Συνδετικούς κρίκους στους οποίους στηρίχθηκαν οι παλαιότεροι κι έμαθαν να αγαπούνε και να σέβονται οι νεότεροι, και, κυρίως, για να τιμηθούν οι νεκροί αυτής της ειδεχθούς γενοκτονίας.
Από το βιβλίο εισπράττουμε έντονα συναισθήματα για την παραχάραξη της Ιστορίας μας που επιχειρήθηκε από το επίσημο κράτος της γείτονος χώρας, οραματιζόμενοι την ώρα που θα ζητήσει και επίσημα συγγνώμη για την ανίερη εξόντωση των Ελλήνων του Πόντου, αλλά και των Ελλήνων του ευρύτερου μικρασιατικού χώρου, συνεχίζοντας να παράγουμε και να δημιουργούμε ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ. Το όπλο που προέβαλαν οι προγονοί μας ενάντια στις αντιξοότητες που αντιμετώπισαν και που καλούμαστε και εμείς σήμερα να αντιμετωπίσουμε και να εξελίξουμε.
Στο μυθιστόρημα παρακολουθούμε το προσφυγικό δράμα, τους ακατάλυτους δεσμούς φιλίας και αλληλεγγύης που χτίζονται στο διάβα της ζωής, τις ματωμένες ανεπίστρεπτες απώλειες, το θάνατο που παραμονεύει και σημαδεύει το χρόνο, το δαιμόνιο της ανάγκης για δημιουργία κι αναγέννηση από τις στάχτες, τον έρωτα που πάντα βρίσκει το χώμα για να ανθήσει, τις διαρκείς ανατροπές και ένα συγκλονιστικό δείγμα αυτοθυσίας και αντίστασης που συνθέτουν ένα συναρπαστικό αφηγηματικό μωσαϊκό. Μια ιστορία που άξιζε να βγει στο φως, ένας ύμνος στην ανθρωπιά και στην άφθαρτη εκείνη, μάλλον ξεχασμένη, ουσία της ζωής.
Ταξίδι
Κι όλα μέσα από το πολυσχιδές ταξίδι που γράφει η ζωή και το ταξίδι που γράφεται για τη ζωή! Φιγούρες ξεθωριάζουν και μοιάζουν με εκείνες των ανθρώπων. Κάποιες άλλες σβήνουν. Οι πιο γνώριμες ακροβατούν στο μεταίχμιο ζωής και θανάτου. «Σταθείτε! Ερχομαι κι εγώ». Δυστυχώς, όμως, αν δεν εκμεταλλευτείς τις στιγμές, ποτέ δεν σε περιμένουν. Σαν την ατέρμονη κίνηση των δεικτών του ρολογιού που στέκει αμείλικτο απέναντι, κάθε περιστροφή τους σημαίνει και μία στιγμή της ζωής λιγότερη που δεν μπορεί με τίποτα να περιμένει. Αμείλικτη, η ζωή σού δείχνει πώς να εξερευνείς το άπειρο σύμπαν και, κοιτάζοντας στην ψυχή, να βρίσκεις τον εαυτό σου, την ψυχή σου, που κάποια στιγμή περιμένει ο Δημιουργός της.
Ο Μερκούριος Αυτζής μέσα από το «Ζωή στη στάχτη» ψάχνει να ντύσει τους ήρωές του με ιστορίες, να ντύσει η μία λέξη την άλλη. Σαν ιέρεια σε μυσταγωγία εκστασιάζεσαι, καθώς η δύναμη της αφήγησης παρασέρνει τη φαντασία στην ομορφιά και στο μυστήριο της πλοκής. Γιατί ο Πόντος διψάει να ζήσει.
Ολοι έχουν δικαίωμα να μάθουν τι έγινε εκεί και όπου αλλού είναι Πόντος! Η μνήμη ζητάει δικαίωση. Η γενοκτονία μας δεν ήταν απλώς ένα Αουσβιτς. Ηταν Αουσβιτς εν ροή. Και αλίμονο σ’ αυτόν που δεν γνωρίζει ή που θα ξεχάσει. Θα βρει την Ιστορία μπροστά του.