Αίμα που έχει αναπτυχθεί σε εργαστήριο μεταγγίστηκε σε ανθρώπους σε μια παγκόσμια πρώτη κλινική δοκιμή, λένε Βρετανοί ερευνητές.
Μικρές ποσότητες -που ισοδυναμούν με μια-δυο κουταλιές- δοκιμάζονται για να δούμε πώς αποδίδει το «τεχνητό» αίμα μέσα στο σώμα. Ακόμη και έτσι, το μεγαλύτερο μέρος των μεταγγίσεων αίματος θα προέρχεται από άτομα που σηκώνουν τακτικά το μανίκι τους για να δωρίσουν αίμα, λένε οι επιστήμονες. Αλλά ο απώτερος στόχος είναι να δημιουργηθούν «τράπεζες αίματος» και για τις πιο σπάνιες ομάδες αίματος.
Κάτι τέτοιο είναι ζωτικής σημασίας για τους ασθενείς που χρειάζονται τακτικές μεταγγίσεις αίματος, εξαιτίας παθήσεων όπως η δρεπανοκυτταρική αναιμία. Εάν το αίμα δεν ταιριάζει με ακρίβεια, τότε το σώμα αρχίζει να το απορρίπτει και η θεραπεία αποτυγχάνει.
Ο καθηγητής Ashley Toye, από το Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ, είπε ότι ορισμένες ομάδες ήταν “πραγματικά, πραγματικά σπάνιες” και ότι “μπορεί να υπάρχουν μόνο 10 άτομα στη χώρα” που μπορούν να δωρίσουν. Προς το παρόν, υπάρχουν μόνο τρεις μονάδες της ομάδας αίματος “Βομβάη” – που εντοπίστηκε για πρώτη φορά στην Ινδία – σε απόθεμα σε ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο.
Για την κλινική δοκιμή που έγινε στο Ηνωμένο Βασίλειο συνεργάστηκαν ερευνητικές ομάδες από το Μπρίστολ, το Κέμπριτζ, το Λονδίνο και το κέντρο Αίματος και Μοσχευμάτων του NHS (βρετανικό Εθνικό Σύστημα Υγείας). Η έρευνα επικεντρώθηκε στα ερυθρά αιμοσφαίρια που μεταφέρουν οξυγόνο από τους πνεύμονες στο υπόλοιπο σώμα.
Η διαδικασία ξεκίνησε με την κανονική αιμοδοσία από εθελοντές. Ελήφθησαν περίπου 470 ml αίματος. Χρησιμοποιώντας μαγνητικά σφαιρίδια, οι επιστήμονες εξήγαγαν από το αίμα εύκαμπτα βλαστοκύτταρα, τα οποία μπορούν να μετατραπούν σε ερυθρά αιμοσφαίρια στο εργαστήριο.
Η διαδικασία διαρκεί περίπου τρεις εβδομάδες και μια αρχική δεξαμενή περίπου μισού εκατομμυρίου βλαστοκυττάρων οδηγεί σε 50 δισεκατομμύρια ερυθρά αιμοσφαίρια.
Αυτά φιλτράρονται για να μεταμοσχευθούν περίπου 15 δισεκατομμύρια ερυθρά αιμοσφαίρια που βρίσκονται στο σωστό στάδιο ανάπτυξης. «Θέλουμε να δημιουργήσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο αίμα στο μέλλον. Το όραμά μου είναι να υπάρξει ένα δωμάτιο γεμάτο μηχανήματα που το παράγουν συνεχώς από μια κανονική αιμοδοσία», είπε ο καθηγητής Toye στο BBC.
Οι επιστήμονες έχουν, επίσης, την ελπίδα ότι το αίμα που αναπτύσσεται στο εργαστήριο θα είναι πιο ισχυρό από το κανονικό.
Τα ερυθρά αιμοσφαίρια διαρκούν κανονικά για περίπου 120 ημέρες πριν χρειαστεί να αντικατασταθούν. Μια τυπική αιμοδοσία περιέχει ένα μείγμα από νεαρά και ηλικιωμένα ερυθρά αιμοσφαίρια, ενώ το αίμα που έχει αναπτυχθεί στο εργαστήριο είναι φρεσκοφτιαγμένο, επομένως θα πρέπει να διαρκέσει για 120 ολόκληρες ημέρες. Οι ερευνητές υποθέτουν ότι αυτό θα μπορούσε να επιτρέψει τόσο μικρότερες όσο και λιγότερο συχνές δωρεές στο μέλλον.
Ωστόσο, υπάρχουν σημαντικές οικονομικές και τεχνολογικές προκλήσεις. Η μέση αιμοδοσία κοστίζει στο NHS περίπου 130 λίρες. Το «τεχνητό» αίμα θα κοστίζει πολύ περισσότερο, αν και η ομάδα δεν έχει πει πόσο.
Μια άλλη πρόκληση είναι ότι τα ληφθέντα βλαστοκύτταρα τελικά εξαντλούνται, γεγονός που περιορίζει την ποσότητα αίματος που μπορεί αναπτυχθεί. Θα χρειαστεί περισσότερη έρευνα για να παραχθούν οι όγκοι που θα χρειάζονταν κλινικά.
Ο Δρ Farrukh Shah, ιατρικός διευθυντής μετάγγισης στο κέντρο Αίματος και Μοσχευμάτων του NHS, δήλωσε: «Αυτή η παγκόσμια κορυφαία έρευνα θέτει τις βάσεις για την κατασκευή ερυθρών αιμοσφαιρίων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν με ασφάλεια για τη μετάγγιση σε άτομα με παθήσεις όπως η δρεπανοκυτταρική αναιμία.
«Η δυνατότητα που υπάρχει, αυτή η εργασία να ωφελήσει πολύ τους ασθενείς που υποβάλλονται σε μετάγγιση, είναι πολύ σημαντική».