Φαγητά φούρνου τότε και τώρα
Για πολλές γενιές τα φαγητά φούρνου ήταν και κυριολεκτικά…φούρνου! Ψήνονταν δηλαδή στον φούρνο του χωριού ή της γειτονιάς και ήταν ταυτισμένα με το κυριακάτικο τραπέζι. Παλιές παραδοσιακές συνταγές που πολλές φορές λησμονούμε και ζηλεύουμε. Ειδικά στις πρώτες δεκαετίες του προηγούμενου αιώνα το καθημερινό φαγητό γινόταν στην εστία του οικιακού τζακιού ή σε πετρογκάζ. Αντίθετα, τα ελληνικά φαγητά φούρνου με κρέας ήταν κατά κανόνα ψητά, και δεν ήταν γρήγορα ή εύκολα στην εκτέλεση τους. Όσοι πρόλαβαν πάντως την πρακτική του ψησίματος στον ξυλόφουρνο συμφωνούν πως η γεύση που είχαν τα φαγητά φούρνου ήταν απαράμιλλη.
Τι έψηναν λοιπόν οι νοικοκυρές στους φούρνους τις Κυριακές;
Οι διατροφικές συνήθειες του προηγούμενου αιώνα ήταν διαφορετικές. Περιλάμβανε αγαπημένες μέχρι και σήμερα συνταγές που συνηθίζουμε. Τα γρήρορα φαγητά φούρνου ήταν συνήθως γεμιστά λαχανικά. Οι νοικοκυρές ετοίμαζαν το ταψί με το φαγητό και αμέσως μετά την κυριακάτικη λειτουργία το παρέδιδαν σκεπασμένο στον φούρναρη για το ψήσιμο. Άλλοτε ο κομιστής ήταν κάποιο νεαρό μέλος της οικογένειας, αφού φυσικά έπαιρνε και το σχετικό χαρτζιλίκι. Οι φούρνοι ήταν συνήθως ξυλόφουρνοι και μόλις τις τελευταίες δεκαετίες του 20ου αιώνα έγιναν και ηλεκτρικοί. Το σημαντικότερο ήταν να διαθέτουν μεγάλο μέγεθος, ώστε να επιτρέπουν το ψήσιμο πολλών ταψιών ταυτόχρονα και να εξυπηρετούν τις ανάγκες όλων των νοικοκυριών της περιοχής.
Η στιγμή της παραλαβής ήταν γύρω στο μεσημέρι.
Το ταψί έκαιγε στην κυριολεξία και ήταν συνηθισμένη πρακτική να τυλίγεται σε εφημερίδες και πετσέτες, ώστε να μπορεί να μεταφερθεί. Η μυρωδιά του όμως απλωνόταν σε όλη τη διαδρομή και όλοι γνώριζαν τι είχε μαγειρέψει η κάθε νοικοκυρά. Όπως ακριβώς το γνώριζαν και τα αδέσποτα σκυλιά που συνήθως σε έπαιρναν στο κατόπι.
Ατελείωτες λαμαρίνες έμπαιναν και έβγαιναν και οι ιδιοκτήτες των φούρνων δούλευαν νυχθημερόν. Κατά κάποιο τρόπο συμμετείχαν στις χαρές και στις λύπες των πελατών τους. Οι άνθρωποι, που συναντιόνταν εκεί, γνωρίζονταν, συνομιλούσαν, μοιράζονταν τον μεζέ τους. Δένονταν και ο φούρνος μετατρεπόταν, εκτός από τόπος παρασκευής φαγητού, και σε ένα στέκι με κοινωνικό αποτύπωμα. Ήταν ένα στέκι με θαλπωρή και αρώματα.
Εκτός από ελάχιστα χωριά της ελληνικής ενδοχώρας, η πρακτική αυτή έχει πια ατονήσει. Πλέον δύσκολα μπορεί να βρεθεί σπιτικό χωρίς ηλεκτρικό φούρνο και επιπλέον το κυριακάτικο τραπέζι έχει χάσει τον εορταστικό χαρακτήρα του. Παρόλο που οι οικογένειες εξακολουθούν να συναντιούνται τις Κυριακές, συνήθως συνδυάζουν το μεσημεριανό φαγητό με μικρές εξορμήσεις και επισκέψεις σε εστιατόρια και ταβέρνες. Σήμερα, λοιπόν, δεν ακούγονται πια δικαιολογίες πως “μου τα έκαψε” ή “μου τα άφησε άψητα” ο φούρναρης ή “ήθελαν λίγο χρώμα ακόμη” ή “σαν να λείπουν μερικά μπιφτέκια από το ταψί”.
Πλέον τα φαγητά φούρνου ψήνονται εύκολα και γρήγορα.
Δεν περιλαμβάνουν απαραίτητα κρέας και δεν είναι ταυτισμένα με τις Κυριακές. Σε μια εποχή που τα τηγανητά είναι για πολλούς απαγορευμένα, η λύση για νόστιμα και εύκολα φαγητά βρίσκεται στον φούρνο της κουζίνας μας. Ειδικά τα ελληνικά φαγητά φούρνου είναι αξεπέραστα, ακόμη και με ελάχιστο λάδι. Μυρωδιά ή μάλλον ευωδία από το παρελθόν, χωρίς πολλές θερμίδες. Και χωρίς να χρειάζεται να διπλώνεις το ταψί σε εφημερίδες ή να παρακαλάς τον μικρό για να κάνει τη μεταφορά από τον φούρνο!