Tο έργο του Γιώργου Κουμεντάκη στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών Tο έργο του Γιώργου Κουμεντάκη στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών
Από το 2017 που ανέλαβε την καλλιτεχνική διεύθυνση της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, ο Γιώργος Κουμεντάκης εμφανίζεται σπάνια με τη συνθετική του ιδιότητα. Κι, όμως, είναι ένας από τους πιο προικισμένους και πολυδιάστατους Ελληνες συνθέτες της εποχής μας με πλούσια εργογραφία συμφωνικής μουσικής, μουσικής δωματίου, αλλά και μουσικής για τις παραστατικές τέχνες (θέατρο, κινηματογράφο, χορό, όπερα, installations).
Τον συνθέτη, Γιώργο Κουμεντάκη, αναδεικνύει η συναυλία στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών στις 4 Μαΐου, με την οποία ανοίγει ο νέος κύκλος εκδηλώσεων «Σύγχρονα Ελληνικά Κοντσέρτα». Είναι αφιερωμένος σε δημιουργούς που έγραψαν για σολιστικά όργανα με συνοδεία ορχήστρας, εστιάζοντας δηλαδή σε μία από τις πιο γνωστές και αγαπητές μουσικές φόρμες, αλλά ταυτόχρονα και σε Ελληνες συνθέτες του 20ού και 21ου αιώνα, που την εξερεύνησαν μέσα από τα έργα τους. Στο επίκεντρο της εναρκτήριας συναυλίας την Τετάρτη, 4 Μαΐου, στις 8:30 το βράδυ στην Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης, βρίσκεται το Κοντσέρτο αρ. 4 για πιάνο, κουαρτέτο σαξοφώνων και ορχήστρα εγχόρδων «Το ισοκράτημα ενός μεσήλικα» του Γιώργου Κουμεντάκη.
Το έργο είναι «μια προσωπική αφήγηση και συναισθηματική καταγραφή σκέψεων που απορρέουν από το πέρασμα μεταξύ νεανικής και γεροντικής ηλικίας», λέει ο Γιώργος Κουμεντάκης, δίνοντας το στίγμα του έργου του, το οποίο είναι εμπνευσμένο από τον ανεξάντλητο πλούτο της βυζαντινής παράδοσης: «Μου είναι δύσκολο να πάρω μια βυζαντινή μελωδία και να την αποκόψω από το τελετουργικό της περιεχόμενο. Παίρνω λοιπόν τη βάση της, το ‘ίσο’ και πάνω της περιπλέκω την τραπεζική μελωδία, ιερή επίσης κατάληξη και ομαδική έκφραση που ολοκληρώνεται γύρω από ένα τραπέζι με συγγενείς και φίλους», σημειώνει ο δημιουργός του, συστήνοντάς μας το έργο του, που είναι το πρώτο από τον κύκλο των ισοκρατημάτων. «Κορυφαία στιγμή της μουσικής αφήγησης αποτελεί η cadenza στο μέσον του έργου, που βασίζεται σε μια “τραπεζική” μελωδία (της τάβλας) από τη Θράκη. Δεν επιλέγω τυχαία τη στιγμή που όλοι κάθονται γύρω από το τραπέζι, όταν όλα ηρεμούν και τα συναισθήματα κατασταλάζουν και η ωριμότητα εκφράζεται αβίαστα και το τραγούδι λυτρωτικά κυριεύει και ανακουφίζει τα τεχνάσματα και τις τρικλοποδιές της ζωής. Δεν είναι επίσης τυχαίο ότι στο τελευταίο μέρος το ισοκράτημα αποδίδεται από τις φωνές των μουσικών».
Επισημαίνει ακόμα ότι ακολουθεί δύο τρόπους επεξεργασίας του παραδοσιακού μουσικού υλικού: «Ο πρώτος, και λιγότερο συχνός, είναι να παίρνω ένα κομμάτι ατόφιο από την παράδοση, να συνειδητοποιώ την αξία και τη δύναμή του και να προσπαθώ να το δω από μια διαφορετική οπτική γωνία, όπως το “Point of no Return” (σημείο χωρίς επιστροφή) που βασίζεται σε δύο σμυρναίικα τραγούδια. Ο δεύτερος τρόπος είναι να αναδύεται αυτό το υλικό από τη μνήμη και να προσπαθώ να τον ανασυντάξω μέσα από αυτό που έχει φτάσει σε μένα ως χρώμα, ως παλμός και ως ενέργεια, όπως “Οι μελωδίες γραφομηχανής” για λάφτα και για βιολί κ.ά. Δεν αναπαράγω την ίδια τη μελωδία, αλλά τα αδιόρατα αποτυπώματα που άφησε στο πέρασμά της. Είναι ένα βύθισμα αυτός ο δρόμος στην ενστικτώδη, στην ασυνείδητη πλευρά της παράδοσης. Η καταγραφή γίνεται αβίαστα και εκεί χρειάζεται καλή σχέση με το χρόνο και με τους ήχους. Είναι μια ιεροτελεστία που αναδεικνύει τη δύναμη του πρωτόγονου ήχου, την εμμονή σε μικρές επαναλαμβανόμενες μονάδες γεμάτες χρώματα και μυστικισμό. Είναι δηλαδή μια ψυχοακουστική διαδικασία που μετατρέπει τους ήχους σε πηγή ζωής.»
Ερμηνεύουν
«Το ισοκράτημα ενός μεσήλικα» θα ερμηνεύσουν ο Γιώργος-Εμμανουήλ Λαζαρίδης, διεθνώς καταξιωμένος πιανίστας, και οι διακεκριμένοι σολίστ Guido de Flavis (σοπράνο σαξόφωνο), Στάθης Μαυρομάτης (άλτο σαξόφωνο), Παναγιώτης Σκύφτας (τενόρο σαξόφωνο) και Ilia Samsonov (βαρύτονο σαξόφωνο). Μαζί τους, επί σκηνής, η Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας Τηλεόρασης, με τη Ζωή Τσόκανου στο πόντιουμ. Η κορυφαία Ελληνίδα αρχιμουσικός έχει στο ενεργητικό της επιτυχημένες διεθνείς συνεργασίες τόσο στην όπερα, όσο και στη συμφωνική μουσική, ενώ είναι πρώτη γυναίκα που ανέλαβε, ως καλλιτεχνική διευθύντρια, τα ηνία της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης το 2017.
Σε αυτή τη δεύτερη συνεργασία της με την ΕΣΟ της ΕΡΤ, η Ζωή Τσόκανου θα διευθύνει επίσης την Ορχήστρα σε δύο εμβληματικά έργα του γαλλικού και γερμανικού ρεπερτορίου: Στο ονειρικό Πρελούδιο «Στο απομεσήμερο ενός φαύνου» του Κλοντ Ντεμπισί και στη Συμφωνία αρ. 1 σε σι ύφεση μείζονα, «της Ανοιξης», μιας από τις δημοφιλέστερες του Ρόμπερτ Σούμαν.
Info: Σύγχρονα Ελληνικά Κοντσέρτα, 4 Μαΐου, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης, ώρα έναρξης 8.30 μ.μ. Εισιτήρια από 6-25 ευρώ, τηλ. 2107282333, www.www.megaron.gr