Εγκαίνια της «Οικίας των Ψηφιδωτών της Σπάρτης», έργο του Γιάννη Βαρβιτσιώτη – Χαιρετισμός Δημάρχου Σπάρτης, Πέτρου Δούκα

Σε κλίμα ιδιαίτερης συγκίνησης εγκαινιάστηκε τη Δευτέρα στη Σπάρτη η «Οικία των Ψηφιδωτών», ένα έργο ζωής του πρώην υπουργού Γιάννη Βαρβιτσιώτη, παρουσία του προέδρου της Βουλής, Κωνσταντίνου Τασούλα, του αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών, Μιλτιάδη Βαρβιτσιώτη, κι εκπροσώπων της πολιτικής, της εκκλησίας, της αυτοδιοίκησης και του πολιτισμού.

Πρόκειται για τον χώρο όπου φιλοξενούνται δύο περίτεχνα ρωμαϊκά ψηφιδωτά, η «Αρπαγή της Ευρώπης» και ο «Ορφέας ως γητευτής ζώων», φιλοτεχνημένα στα τέλη του 3ου – αρχές 4ου αιώνα, που ανακαλύφθηκαν τυχαία το 1872 και 1890 αντίστοιχα, στη Σπάρτη και αποτελούσαν τμήμα οικιών πλούσιων Ρωμαίων.

Η προστασία και ανάδειξή τους από το περιθώριο, όπου παρέμεναν για δεκαετίες, ήταν μια πρωτοβουλία του προέδρου του μη κερδοσκοπικού οργανισμού «Φίλοι των Ψηφιδωτών της Σπάρτης», Γιάννη Βαρβιτσιώτη, που εδώ και πάνω από μια δεκαετία πάσχισε άοκνα να φιλοξενηθούν με ασφάλεια σε έναν καλαίσθητο χώρο, όπου όλοι θα μπορούν να τα θαυμάζουν και να τα επισκέπτονται.

Με την υποστήριξη του υπουργείου Πολιτισμού, την αποκλειστική δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος και τη συμβολή του Ιδρύματος Α.Γ. Λεβέντη, το όραμά του έγινε πραγματικότητα και η Οικία των Ψηφιδωτών άνοιξε τις πύλες της τον Μάιο του 2021.

Ο Γιάννης Βαρβιτσιώτης διηγήθηκε κατά την τελετή εγκαινίων το περιστατικό κατά το οποίο τυχαία έλαβε γνώση για την ύπαρξη των ψηφιδωτών και τη φύλαξή τους υπό κακές συνθήκες, γεγονός που αποτέλεσε την αφετηρία του δικού του υπερδεκαετούς αγώνα με τη βοήθεια των δωρητών να ανασυρθούν τα ψηφιδωτά από την αφάνεια και να γίνουν προσβάσιμα στο κοινό μέσω της δημιουργίας της Οικίας των Ψηφιδωτών.

Στην εκδήλωση έδωσε το παρών ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών, Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης, ο οποίος τόνισε ότι, χωρίς τις άοκνες προσπάθειες του πατέρα του και των δωρητών, «δεν θα είχαμε τη δυνατότητα να θαυμάσουμε σήμερα αυτά τα δύο ψηφιδωτά, τα οποία κρατούνταν από το ελληνικό κράτος μακριά από τη δημόσια θέα εδώ και πάνω από 120 χρόνια». Σημείωσε δε ότι την παράσταση του ψηφιδωτού της «Αρπαγής της Ευρώπης» την έχει κάθε Έλληνας στο πορτοφόλι του, καθώς αποτυπώνεται στο νόμισμα των 2 ευρώ.

Ιδιαίτερη αναφορά στον Γιάννη Βαρβιτσιώτη έκανε ο πρόεδρος της Βουλής, Κωνσταντίνος Τασούλας, ο οποίος τον χαρακτήρισε ως τον «Παυσανία της Πολιτικής».

Στα εγκαίνια παρευρέθηκαν ακόμη ο μητροπολίτης Μονεμβασίας και Σπάρτης, Ευστάθιος, οι πρώην υπουργοί Αχιλλέας Καραμανλής, Δημήτρης Αβραμόπουλος και Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος, οι βουλευτές Λακωνίας της Ν.Δ. Αθανάσιος Δαβάκης και Νεοκλής Κρητικός και του ΣΥΡΙΖΑ Σταύρος Αραχωβίτης, ο περιφερειάρχης Πελοποννήσου Παναγιώτης Νίκας, ο δήμαρχος Σπάρτης Πέτρος Δούκας, ο γ.γ. Πολιτισμού Γιώργος Διδασκάλου και το μέλος και νομικός σύμβουλος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΙΣΝ Γιώργος Αγουρίδης.

Χαιρετισμός Δημάρχου Σπάρτης, Πέτρου Δούκα

Κατ’ αρχήν συγχαρητήρια και ευχαριστίες:

1. Στον Γιάννη Βαρβιτσιώτη -πάντα ανήσυχο μυαλό, ευπατρίδη και φίλο του πατέρα μου, τον θυμάμαι σπίτι μας ακριβώς πριν 50 χρόνια – που αποτέλεσε την κινητήριο δύναμη της προσπάθειας για την ανάδειξη αυτών των αριστουργημάτων — των ψηφιδωτών του ΟΡΦΕΑ ΚΑΙ της ΑΡΠΑΓΗΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ!

2. Ευχαριστούμε το ΙΔΡΥΜΑ ΣΤΑΥΡΟΣ ΝΙΑΡΧΟΣ που στήριξε οικονομικά και ψυχικά αυτή τη προσπάθεια

αυτή τη πρωτοβουλία!!!

Και είμαστε ευγνώμονες στο Ίδρυμα,  και για τις χρηματοδοτήσεις 

• ΤΗΣ ΟΙΚΙΑΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΨΗΦΙΔΩΤΩΝ 

• ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΣ VAMVAKOU REVIVAL 

• ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΣΠΑΡΤΗΣ

• ΤΗΣ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ

• ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΠΑΡΤΗΣ με τον Δεσπότη μας

——Γεώργιε Αγουρίδη που σήμερα εκπροσωπείς το ΙΣΝ στην ωραία αυτή τελετή των εγκανίων, θερμές ευχαριστίες από όλη τη Σπάρτη και τη Δημοτική μας Αρχή, στον Πρόεδρο Ανδρέα Δρακόπουλο και όλους τους συνεργάτες σας! ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥΣ ΤΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΣΜΟ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥΣ!!

{Σημειώνω ότι με τον Γιώργο Αγουρίδη είμασταν συμμαθητές από τη 4η Δημοτικού!!!}

3. Ευχαριστούμε το ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ και την Εφορεία Αρχαιοτήτων Σπάρτης που στήριξαν τη προσπάθεια από τη πρώτη στιγμή!

—- Αγαπητέ φίλε Γεώργιε Διδασκάλου, τις θερμές μας ευχαριστίες!

4. Επίσης να ευχαριστήσω τους συνεργάτες μου και τις υπηρεσίες του Δήμου που ενήργησαν με μεγάλη ταχύτητα…

….για να εκδοθεί σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα και ορθά στις 24 Νοεμβρίου 2020, ακριβώς πριν δύο χρόνια, η οικοδομική άδεια με τίτλο:  “Ανάδειξη της οικίας του Ψηφιδωτού της Ευρώπης στη Σπάρτη”.

…. Υλοποιήσαμε ΑΜΕΣΑ τη σύμβαση κατεδάφισης για να μπορεί να ξεκινήσει το έργο, 

…. Διευθετήσαμε διάφορα θέματα με τους γείτονες 

…. Κάναμε τις απαραίτητες κυκλοφοριακές ρυθμίσεις για να αυξηθεί το πλάτος πεζοδρομίων (σε βάρος της στάθμευσης) αναβαθμίζοντας αισθητά τον Περιβάλλοντα χώρο.

…. Συνεργαστήκαμε με τους μελετητές και επιβλέποντες μηχανικούς του έργου και τους παρείχαμε, κατά προτεραιότητα, κάθε δυνατή διευκόλυνση στο έργο τους. 

Εύγε σε όλη την ομάδα της ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ και του Δήμου, που κινήθηκαν με αγάπη και ευσυνειδησία για το έργο!

Τους ευχαριστώ!

Δυο λόγια για τα ψηφιδωτά – πέρα από τη καλλιτεχνική τους αξία:

1. Το ψηφιδωτό της αρπαγής της Ευρώπης, πέρα από την καλλιτεχνική του ποιότητα και ομορφιά, έχει και ιδιαίτερο και πολύ επίκαιρο πολιτικό νόημα• δείχνει την άμεση σύνδεση και σχέση μεταξύ Ελλάδας και Ευρώπης!

Στο πρώτο κιόλας κεφάλαιο των Ιστοριών του, ο Ηρόδοτος γράφει ότι από την εποχή του Τρωικού πολέμου και της Περσικής εισβολής στην Ελλάδα, ξεκαθαρίστηκε ότι άλλο πράγμα η Ελλάδα και η Ευρώπη και άλλο η Ασία και η Περσία!

Αυτή την θέση ενισχύει αυτό το περίφημο ψηφιδωτό!!

Ελλάδα και Ευρώπη είναι μια ενότητα και Περσία (- Τουρκία) και Ασία άλλο πράγμα!

2. Το δεύτερο θέμα αφορά τη σχέση Σπάρτης και Ρώμης! 

Λοιπόν – πέρα από το ότι οι Ρωμαίοι κατέκτησαν από τη Ρώμη μέχρι τη Σκωτία, τα Βαλκάνια, την Ελλάδα, τη Μικρά Ασία, τη Συρία μέχρι τη Περσία και όλη τη βόρεια Αφρική, απόλες τις επικράτειες και τις πόλεις που κατέκτησαν, με τη Σπάρτη είχαν μια ξεχωριστή σχέση!

Και πρέπει οι νέοι μας και όλοι οι Σπαρτιάτες να τα γνωρίζουν αυτά!

2.1. Πρώτα απ’όλα θαύμαζαν και τη Σπάρτη και το πολίτευμα του Λυκούργου!

Διαβάζουμε στους αρχαίους ιστορικούς, τον Πολύβιο και τον Διονύσιο Αλικαρνασσέα, ότι όταν το 510 π.Χ. οι Ρωμαίοι κατέλυσαν τη Ρωμαϊκή βασιλεία, έκαναν συνέλευση για το τι πολίτευμα θα επιλέξουν!

—Πρότειναν το σύστημα της διπλής βασιλείας της Σπάρτης, αλλά επειδή μόλις είχαν καταργήσει τη βασιλεία, αποφάσισαν αντί για βασιλιάδες με κληρονομικά δικαιώματα, να ορίσουν δύο Ύπατους με τεράστιες εξουσίες, αλλά για ένα μόνο χρόνο!  Αντέγραψαν την επινόηση του συστήματος των εφόρων της Σπάρτης που εκλέγονταν με τεράστιες εξουσίες, αλλά για ένα μόνο χρόνο, ώστε η παντοδυναμία να μην εξελίσσεται σε μόνιμη τυραννία! 

Έτσι η Ρώμη εξέλεγε 2 Ύπατους, 2 Κήνσορες, 2 Πραίτωρες, κλπ., με τεράστιες εξουσίες – αλλά για μόνο ένα χρόνο!

2.2. Από την εποχή του τύραννου Νάβι (αυτός που ‘απελευθέρωσε’ τους είλωτες και ώθησε σε φυγή την αριστοκρατική τάξη, πολλοί από τους οποίους κατέφυγαν στη Μάνη), η Σπάρτη προσπάθησε να είναι σε στενή σχέση με τους Ρωμαίους, απέναντι στην Αχαϊκή Συμπολιτεία, και από το 197 π.Χ. σύναψε συμμαχία μαζί με τη Ρώμη!

Περίπου από τότε η Σπάρτη δεν ήρθε σε προστριβές με τους Ρωμαίους και γενικά γνώρισε μια περίοδο σχετικής ησυχίας και ανάπτυξης, μέχρι το 148 π.Χ όταν η Αχαϊκή Συμπολιτεία νίκησε τη Σπάρτη και την ενσωμάτωσε στην επικράτειά της! 

Αυτό έδωσε στη Ρώμη μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία για να αναμιχθεί στα Πελοποννησιακά πράγματα με την ολοκληρωτική καταστροφή των Αχαϊκών συμμαχικών δυνάμεων στη Μάχη της Λευκόπετρας (146 π.Χ.) και την ολοκληρωτική ισοπέδωση της πόλης της Κορίνθου!

2.3. Τέλος, ας αναφέρω ότι στη φοβερή μάχη της διαδοχής μεταξύ Μάρκου Αντώνιου και Οκταβιανού Αύγουστου, και στη Ναυμαχία του Ακτίου το 31 π.Χ., η Σπάρτη είχε ταχθεί με την πλευρά του νικητή, δηλαδή του Οκταβιανού!

Έτσι κέρδισε και την ευμένεια του νικητή και γνώρισε μια μεγάλη οικονομική άνθηση για τους επόμενους δύο αιώνες και βάλε…

{Και αυτά τα ψηφιδωτά δείχνουν μια περίοδο σχετικής ηρεμίας – δεν κατασκευάζεις ακριβά (για την εποχή) δάπεδα και ψηφιδωτά σε περιόδους μεγάλων αναταραχών, κινδύνων και πολέμων! Χρονολογούνται κάπου μεταξύ 3ου και του 4ου μ.Χ. αιώνα}

Αυτά!

Καλορίζικο το Μουσείο – που πέρα από την θαυμαστή ομορφιά των ψηφιδωτών έχει να αναδείξει την ιδιαίτερα επίκαιρη σχέση …

• Ελλάδας – Ευρώπης και την ειδική ιστορία

• Σπάρτης – Ρώμης!!!

Καλή συνέχεια!

Η Σπάρτη είναι υπόχρεη σε όλους όσους εργάσθηκαν για το Μουσείο αυτό που κοσμεί πλέον τη πόλη της Σπάρτης και ολόκληρη τη Λακωνία!!!